538 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Kapsamında Bilgi Verme Yükümlülüğü

538 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Kapsamında Bilgi Verme Yükümlülüğü

Para ve sair menkul kıymetlerin fiziksel varlıklarını gün geçtikçe kaybettiği ve dijitalleştiği modern dünyada, kamu harcamalarını karşılamak adına devlet sistemlerinin vergiyi doğuran olayı ve verginin matrahını tespit etmekte yaşadığı zorluklar idareyi kamu gücünü kullanarak çok daha müdahaleci hale getirmeye başlamıştır.

Yasal Dayanak

Bu doğrultuda, Vergi Usul Kanunu’nda yer alan ve yasa koyucu tarafından verilen yetkiler kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca 538 sayılı tebliğ yayınlanmış ve Vergi Usul Kanunu’nun 149. maddesinde düzenlenen bilgi verme yükümlülüğünün kapsamı genişletilmiştir.

VUK 149. madde ile açıkça “Kamu idare ve müesseseleri (Kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzel kişilere”, vergilendirme kapsamında kalan tüm bilgileri, yazılı talep doğrultusunda periyodik olarak idareye verme yükümlülüğü getirilmiştir. Belirtmek gerekir ki her ne kadar VUK 139. madde kapsamında idareye işyerinde vergi incelemesi yapma yetkisi tanınmışsa da gerek vergi mükellefi sayısının çokluğu nedeniyle söz konusu uygulamanın denetim sayısı yönünden fiiliyatta yaratacağı zamansal problem gerekse de subjektif vergi uyumu yönünden maddenin sosyal rolü de dikkate alındığında VUK 149. madde hükmünün genişletilmesi oldukça yerindedir.

Yine Vergi Usul Kanunu’nun “Muhafaza ve İbraz Ödevleri” başlıklı altıncı kısmında düzenlenen mükerrer 257. maddenin 4. fıkrasında 149. maddeye atıfta bulunularak idareye devamlı bilgi vermekle yükümlü olan mükelleflere yetkili temsilcileri aracılığı ile bu bilgileri her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verme imkanı sağlanmış; bu bilgi ve belgelerin aktarımında uyulacak format ve standartları belirleme yetkisi ise idareye tanınmıştır. Keza elde edilen bu bilgi ve belgeler doğrultusunda yapılacak tarh, tahakkuk ve tebliğ işlemlerinin de elektronik ortamda yapılabileceği belirlenmiştir.

Aynı maddenin bu kez 7. fıkrası ile elektronik ortamda ticari faaliyette bulunan gerçek/tüzel kişi hizmet sağlayıcıları ile başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcıları da bildirim verme yükümlülüğü kapsamına alınmıştır. Sınırlı sayıda olmamakla birlikte bildirim verme yükümlülüğünün kapsamı iş hacmi, sektör, mükellef grupları, alış-satış tutarı, alım satıma konu mal ve hizmet türleri olarak ilgili maddede sayılmıştır.

Esas ve Uygulama

İdarenin kanuniliği ilkesi gereği ilgili yasal düzenlemelere dayalı olarak çıkarılan tebliğin 4. maddesi ile söz konusu yasal düzenleme genişletilmiştir.

Bildirim Mecburiyeti Bulunanlar

Bu noktada devamlı bildirim yükümlülüğü bulunanlar; Taşınır ve taşınmazlar ile mal ve hizmetlerin alınması, satılması veya kiralanmasının temin edilmesine yönelik olarak verilen ilanların yayımlanmasına aracılık eden 

• aracı hizmet sağlayıcıları, 

• sosyal ağ sağlayıcıları ile 

• yer sağlayıcıları,

şeklinde idarece tespit edilmiştir.

Vurgulamak gerekir ki aracı hizmet sağlayıcıları 6563 Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un tanımlar başlıklı 2. maddesince “başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri ifade etmekte iken 5651 sayılı kanun uyarınca sosyal ağ sağlayıcıları “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri,” tanımlamaktadır. Yer sağlayıcı ise yine aynı kanun hükmünce “hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.

Bildirim ve Bildirimin Süresi

Zikredilen mükellefler her ay bildirimde bulunmak zorunda olup bu bildirim takip eden ayın son günü saat 23.59’a kadar yapılmak zorundadır Bu yükümlüler;

• Verilen hizmetin sağlandığı internet adres veya adreslerini,

• Hizmet verilen gerçek ya da tüzel kişilere ait ad soyad/unvan, TCKN/YKN/VKN bilgileri ile işyeri adres bilgilerini,

• Hizmet verilenler adına gerçekleştirilen taşınır, taşınmaz, mal ve hizmet satış/kiralama işlemlerine ilişkin her bir tahsilat veya satış işlemi tutarı ve tarihi ile tahsil edilen tutarların aracılık hizmeti verilenlere ödenmesine ilişkin banka hesap bilgilerini,

• Başkanlık tarafından belirlenecek diğer bilgileri, bildirmekle yükümlüdür.

Bahsi geçen bildirimin formatı BTRANS (Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi Transfer Sistemi) aracılığı ile duyurulacak ve başvurular bu sistem üzerinden yapılacaktır.

Üzerinde durulması gereken bir diğer husus ise her ne kadar ilgili bildirim zorunluluğu işlemin tarafı olanlardan ziyade işleme aracılık eden, yer sağlayan ya da sosyal ağ sağlayan yükümlülülere getirilmiş gibi görünse de bu aracılık eden, yer sağlayan ya da sosyal ağ sağlayan gerçek ya da tüzel kişilerin işlemin satıcı ya da kiralayan tarafı olması halinde, bu bildirim yükümlülüğü ortadan kalkmamaktadır.

Örneğin, bir araç kiralama hizmetine aracılık eden sosyal ağ sağlayıcı şirketin/gerçek kişinin sağladığı ağ üzerinden bir 3. kişinin aracını bir başka 3. kişiye kiralaması halinde bu işlemin yukarıda belirtilen detaylar kapsamında bildirilmesi gerekmektedir. Tebliğin işbu 4. maddesinin 2. fıkrası hükmünce ise ilgili yükümlünün kendi aracını kendi sosyal ağ sağlayıcısı üzerinden 3. kişiye kiralaması halinde de bu yükümlülüğü devam etmektedir.

Keza ilgili zorunluluğa tabi olanların ödeme hizmetlerini banka ya da bir başka aracı kurumdan alıyor olması bilgi verme yükümlülüklerini ortadan kaldırmamakta olup bu yükümlülüğün 3. kişilere devri de mümkün olmadığından ilgili 3. kişilerle veri akışının sağlanması gerekmektedir.

İşlemin tarafı olan ve bildirim yükümlülüğü kapsamında olmayan kişilere ise bildirimde yer alması gereken verileri, bildirim yükümlüleri ile paylaşma zaruriyeti getirilmiş; mülkiyet sahibi ile ilan veren kişinin farklı olması halinde malikin bilgilerinin yer alması gerektiğinin de ayrıca altı çizilmiştir.

Sorumluluk ve Yaptırım

İlan verenlerce bu Tebliğ kapsamında bildirilmek zorunda olunan bilgilerin doğru ve eksiksiz bir şekilde bildirim yükümlüleri ile paylaşılması gerekmektedir. Bildirim yükümlüleri de ilgili platformlarda bu bilgilerin edinimini sağlayıcı gerekli koşulları sağlamalıdır

Yine bildirim yükümlülerince BTRANS sistemi aracılığı ile idareye verilen bilgiler doğru ve eksiksiz olmak zorunda olup her ne kadar ilgili tebliğde aksi halde bildirim yükümlülerinin sorumlu olacağı düzenlenmişse de bu sorumluluk bizce kendisine ilan veren tarafından gönderilen verilerin değiştirilmeksizin ilgili idareye gönderilmesi ile sınırlıdır. Keza belirtilen formata uygun bildirim yapılması gerekmekte olup aksi halde bildirim yapılmamış kabul edilecektir.

Bahsi geçen bildirim yükümlülüğüne uymayanlar yönünden 213 sayılı kanunun mükerrer 355. maddesi uyarınca idari yaptırımlar söz konusu olacaktır. Bu doğrultuda, bilgi verme görevini yerine getirmeyen kişiler yönünden;

• Bu kişilerin birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı olması halinde 3.400 Türk Lirası,

• İkinci sınıf tüccar, defter tutan çiftçi ile kazancı basit usulde tespit edilen bir kişi olması halinde ise 1.700 Türk Lirası,

• Bu kişiler dışında kalanlar hakkında ise 880 Türk Lirası, özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Özel usulsüzlük cezası kesilmesine rağmen mecburiyetleri yerine getirmeyenlere yeniden süre verilecek bu mecburiyetleri yerine getirmeleri tebliğ olunacaktır. Verilen sürede bu mecburiyetlerin yerine getirilmemesi halinde yukarıda yazılı özel usulsüzlük cezaları bir kat artırılarak uygulanacaktır

Elektronik ortamda bildirim veya form verilmesi mecburiyetine uyulmaması hâlinde, kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, bildirim veya formların belirlenen sürelerin sonundan başlayarak elektronik ortamda 3 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında uygulanacaktır. Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında uygulanacaktır.

Sonuç

Özellikle taşınmaz ve vasıtalar yönünden son dönemdeki elektronik ortamda aracılık hizmetinin artışı ve bu aracılık hizmetinde ilgili kişilerin işlem sonuçlanıncaya kadar yed-i emin görevi görüyor olması da dikkate alındığında, idarece zorunlu vergi uyumunun arttırılması kapsamında tebliğin yayınlandığı görülmektedir. İlgili işlemlerin takibini kolaylaştırmak ve matrahı belirlemek açısından idareye oldukça kolaylık sağlayacak tebliğin kişisel verileri ihlal etmeden uygulanması gerektiğinin altını çizmek de gerekmektedir. Bu takdirde, ilgili yükümlülerce öncelikle ilan verenler yönünden bilgi edimi için gerekli hazırlıklar yapılmalı, eşzamanlı olarak Bakanlık nezdinde temsilci atanarak BTRANS sistemine tanımlanmalı ve Bakanlıkça açıklanacak ilgili format doğrultusunda bildirim yükümlülüğü yerine getirilmelidir.

Benzer bir konu hk. : İnternet Ortamında Verilen Reklam Hizmetlerinin Vergilendirilmesi